1.1 ΟΝΟΜΑΣΙΑ

Περί της ονομασίας της Ανατολικής Φραγκίστας η πιθανότερη εκδοχή είναι ότι αυτή προήλθε από τη μεσαιωνική λέξη φραγγίδα που στο Μεσαίωνα σήμαινε τα προνόμια και τις ελευθερίες που παρείχοντο σε κάποιο τόπο. Αυτό επιβεβαιώνει και μια νεότερη έρευνα περί των τοπωνυμίων στην Ευρυτανία, του Στάθη Ασημάκη, σύμφωνα με την οποία η ακμή του χωριού και ο κοσμοπολίτικος χαρακτήρας των κατοίκων αρκετοί απ του οποίους δραστηριοποιήθηκαν στην ΠΟΛΗ έδωσαν αυτά τα προνόμια στο χωριό, έτσι ώστε στην πορεία, από τη λέξη φραγγίδα, χωριό δηλ. προνομιούχο, να πάρει την τελική του ονομασία ως Φραγκίστα.

Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΦΡΑΓΚΙΣΤΑΣ  ΜΕ ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΤΣΟΥΚΑΣ και την ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Κατά την αρχαιότητα ένα από τα σπουδαιότερα κάστρα τη περιοχής ήταν αυτό της ΤΣΟΥΚΑΣ όπου τα ερείπια δεσπόζουν μέχρι και σήμερα. Από το κάστρο περνουσε η οδός από την Δωδώνη της Ηπείρου και έφθανε μέχρι την Αρχαία Φθία που ήταν η ΕΛΛΑΔΑ του ΑΧΙΛΛΕΑ. Κοντά στο κάστρο υπήρχε η σημαντική πόλη ΕΛΟΠΙΑ . Το εν λόγω κάστρο είχε μεγάλη σημασία στην μεταγενέστερη εποχή επί του Δεσποτάτου της Ηπέίρου στους Κομνηνούς και εν συνεχεία στους διαδόχους αυτών ΤΟΚΚΟΥΣ. Ενας εκ των σημαντικότερων ΤΟΚΚΩΝ ητο ο Κάρολος ΤΟΚΚΟΣ (1429)  ο οποίος ειχε την έδρα των στρατευμάτων του στην ΚΑΤΟΥΝΑ Ξηρόμερου το οποίο έφερε το όνομα Ξηρόμερο = Καρλάι.

Τα στρατεύματα του Καρόλου σταθμεύανε στην περιοχή της Παλαιοκατούνας όπου συνήθως τα ακολουθούσε ο Κάρολος με την Γυναίκα του Φρατζέσκα  ή Φραγκίστα η οποία υπέγραφε στα Ελληνικά σαν Βασίλισσά των Ρωμιών. Η Παράδοση λέει ότι η Σύζυγος του Καρόλου ειχε ιδιαίτερη συμπάθεια στον τοπο όπου βρισκότανε το γειτονικό χωριό Φραγκίστα όπου έμενε αρκετό καιρόν λόγω του μοναδικού κλίματος και των αμέτρητων πηγών.

Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, φαίνεται ότι το χωριό υπήρχε κατά την πτώση της Κων/πολης, αλλά Β.Δ. του σημερινού, όπου βρίσκεται η τοποθεσία «Παλιοχώρι». Αν και στο χώρο αυτό βρέθηκαν πολλά δείγματα οικισμού, δεν κατέστη δυνατόν να προσδιοριστεί ο πιθανός χρόνος ακμής ή καταστροφής του παλαιού αυτού χωριού. Ωστόσο μια ενδελεχής έρευνα του χώρου με ανασκαφές ή με άλλα επιστημονικά μέσα, θα μπορούσε να φέρει στο φως πολλά και σημαντικά στοιχεία για ένα χωριό με τόσο μεγάλη και ένδοξη πορεία στο διάβα του χρόνου.

Για πρώτη φορά μετά την απελευθέρωση, συνεστήθη ως κοινότητα Μεγάλης Φραγκίστας με το Βασιλικό διάταγμα 31-8-1912 Φ.Ε.Κ. Α/261/1912. Οικισμό του χωριού αποτελούσε η σημερινή Δυτική Φραγκίστα μέχρι το 1915 που έγινε ο χωρισμός της Μεγάλης Φραγκίστας σε δύο Κοινότητες και μετονομάστηκαν, η μεν σε κοινότητα Ανατολικής Φραγκίστας.

Γυρνώντας το χρόνο πολύ πίσω, βλέπουμε πως η Φραγκίστα υπήρχε ως κοινότητα Φραγκίστας, τον 14ο αιώνα και μάλιστα ως ένα απ’ τα σπουδαιότερα χωριά της περιοχής. Σύμφωνα με τον Γάλλο ιστορικό Πουκεβίλ, το Καρπενήσι μετά την κατάκτησή του το 1393, οργανώθηκε από τους κατακτητές Τούρκους σε Καζά (επαρχία) και συμπεριλήφθηκε στο Σαντζάκι (Νομό) των Τρικάλων και από το 1499 στο Σαντζάκι της Ναυπάκτου. Με βάση την διοικητική διαίρεση εκείνης της εποχής, στον Καζά του Καρπενησιού ανήκαν τέσσερις ναχιγιέδες (Δήμοι), ήτοι τα Βλαχοχώρια, το Σοβολάκο, το Απόκουρο και τα Πολιτοχώρια

1.2 ΕΜΠΟΡΙΟ - ΔΡΟΜΟΙ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ

Οι δρόμοι στο εσωτερικό της περιοχής του ναχιγιέ, των Πολιτοχωρίων και οι γεφυρώσεις των ποταμών εξυπηρετούσαν την κυκλοφορία των καραβανιών προς διάφορες κατευθύνσεις.

 Ένας διαμετακομιστικός δρόμος, ξεκινούσε από το Καρπενήσι με δύο διακλαδώσεις, μια που έφτανε στα Σάλωνα και η δεύτερη στη Ναύπακτο. Άλλος δρόμος ένωνε το Καρπενήσι με τα χωριά της επαρχίας Αγράφων δια μέσου Κερασόβου. Σημαντική διαμετακομιστική λειτουργικότητα είχε ο δρόμος που ερχόταν από Λαμία και Υπάτη κι ακολουθούσε τη γραμμή Ράχες Τυμφρηστού – Φραγκίστα - Τατάρνα. Για την εξυπηρέτηση του δικτύου αυτού έγινε η γεφύρωση του Μέγδοβα, με το γεφύρι της Βίνιανης, και η γεφύρωση του Αγραφιώτη με το θρυλικό γεφύρι του Μανώλη που χτίστηκε το 1659. Κατά μήκος του δρόμου αυτού υπήρχαν και τα τρία σπουδαιότερα Χάνια – πανδοχεία της περιοχής. Αυτό της Βίνιανης, κοντά στο Μέγδοβα, του Μανώλη, στο γεφύρι στον Αγραφιώτη και της «Σωτήρας» στη ομώνυμη περιοχή της Φραγκίστας, ιδιοκτησίας μάλιστα της Εκκλησίας, που λειτουργούσε μέχρι και το 1940. Στενή, όπως προείπαμε, ήταν η σχέση της Φραγκίστας με την Κων/λη. Η Κωνσταντινοπολίτικη επιρροή σημάδευσε και άφησε ανεξίτηλα τα ίχνη της, πάνω στα αρχοντικά του χωριού, στον τρόπο κοινωνικής συμπεριφοράς και στην ενδυμασία.

 Οι μετανάστες Ανατολικοφραγκιστιανοί είχαν δικό τους οικισμό στην Πόλη, κοντά στην Αγιά Σοφιά. Εκεί λοιπόν που μεγαλούργησαν οι πρώτοι Έλληνες ιδρυτές της Πόλης, συνέχισαν να μεγαλουργούν ο μετέπειτα Πρωθυπουργός της Ελλάδας Γεώργιος Καφαντάρης, ο διπλωμάτης του ΟΗΕ Δημήτρης Τσαούσης, ηγετική φυσιογνωμία των Ελλήνων της Πόλης, ο λογοτέχνης «Τυμφρηστός», ο Αθανάσιος Παπαδόπουλος, ο Σπόνεκ (Λελούδης), οι αδελφοί Πανουργιά, μεγάλοι επιχειρηματίες όπως ο Κωνσταντίνος Κωστόπουλος πατέρας του επι σειρά ετών εμβληματικού Ιερέα Οικονόμου Βασιλείου Κωστόπουλου και παπούς του Κωνσταντίνου Κωστόπουλου προέδρου του Ιδρύματος Γεώργιος Καφαντάρης.

1.3 ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ

Α. Η ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ ΦΡΕΙΔΕΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΦΡΑΓΚΙΣΤΑ

Στα πλαίσια των περιοδειών στην επαρχία, η Βασίλισσα Φρειδερίκη, τον Μάιο του 1956 επισκέφτηκε και την Ανατ. Φραγκίστα, τυγχάνοντας θερμής υποδοχής από τον Κοινοτάρχη, τον εφημέριο και τους κατοίκους του χωριού. Η Φρειδερίκη, σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του Βασιλικού Αυλαρχείου, όπως αναφέρει η εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ του 1956, συνοδευόμενη από την Πριγκίπισσα Σοφία, επισκέφτηκε νωρίτερα το Αγρίνιο όπου κατά την διήμερη παραμονή της, από την Παρασκευή 18 μέχρι και το Σάββατο 19 Μαΐου, επιθεώρησε τα υπό την προστασία της εκεί παραρτήματα της Βασιλικής Οργανώσεως Βορείων Επαρχιών, φιλοξενούμενη, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η εφημερίδα, στο σπίτι του καπνέμπορου Π. Σκαλίγκου. Την επομένη μέρα, Κυριακή 19 Μαΐου 1956, η Βασίλισσα πραγματοποίησε επιθεώρηση στα Βασιλικά Παραρτήματα του τέως Δήμου Παρακαμπυλίων, πέρασε την Γέφυρα των Σιδήρων όπου την υποδέχτηκαν οι αρχές και οι κάτοικοι της περιοχής και συνέχισε το ταξίδι της με επόμενη στάση την Ανατ. Φραγκίστα. Η υποδοχή που επεφύλαξαν στην Βασίλισσα, οι αρχές, ο κλήρος και οι κάτοικοι, στην ιστορική Ανατ. Φραγκίστα, ήταν ιδιαιτέρως θερμή.

Άρχοντες, κλήρος και λαός υποδέχονται τη Βασίλισσα στην Ανατ. Φραγκίστα.

Β. Η ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΕΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΛΛΗΝΑ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΣΤΗ ΓΕΝΕΤΕΙΡΑ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΦΑΝΤΑΡΗ

Σε πανηγυρική εκδήλωση του Δήμου ανακηρύχθηκε Επίτιμος Δημότης Φραγκίστας και στη συνέχεια επισκέφτηκε τους Δήμους Βίνιανης και Καρπενησίου Ιστορική επίσκεψη στο Δήμο Φραγκίστας, πραγματοποίησε λίγες μέρες πριν τις εκλογές του 2004, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος.

Ακόμη ο πρωθυπουργός τόνισε ότι από την πλευρά της Κυβέρνησης θα δρομολογηθούν όλες εκείνες οι ενέργειες για την αξιοποίηση της λίμνης Κρεμαστών, με το Δήμο Φραγκίστας να μπαίνει σε τροχιά ανάπτυξης. Από την πλευρά του ο οικοδεσπότης Δήμαρχος ευχαρίστησε τον Πρωθυπουργό για την επίσκεψή του στην Φραγκίστα, ζητώντας του να ενσκήψει η κυβέρνηση στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Δήμος του και η περιοχή γενικότερα. Δυστυχώς το πέρασμα του Σημίτη από το Δήμο Φραγκίστας δεν επέφερε κανένα ουσιαστικό όφελος. Τα όσα ειπώθηκαν και ανακοινώθηκαν για τον τόπο, παρέμειναν μόνο λόγια.

Γ. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤ. ΦΡΑΓΚΙΣΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΣΕ ΕΠΙΤΙΜΟ ΔΗΜΟΤΗ

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΙΕΡΩΝΥΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΦΡΑΓΚΙΣΤΑ Για πρώτη φορά Αρχιεπίσκοπος επισκέπτεται την γενέτειρα του Γεωργίου Καφαντάρη Γεγονός ιστορικής σημασίας απετέλεσε η επίσκεψη στην Ευρυτανία και στην Ανατ. Φραγκίστα, του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμου, από τις 2 ως τις 5 Αυγούστου το 2008. Ο ερχομός του Μακαριωτάτου, η παρουσία των αρχών του τόπου και το πλήθους λαού στις κατά τόπους παρουσίες του, έδωσαν στην Ανατ. Φραγκίστα τον χαρακτηρισμό του “τόπου συνάντησης” και μεγάλης ευλογίας.